DİLAN AYIRKAN
Kocaeli Üniversitesi Tıbbi Genetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hakan Savlı, koronavirüsün son varyantı Omicron’un küresel olarak ciddi bir kavşak olabileceğini belirterek, “Ülkemiz, sadece Omicron benzeri dış varyantların değil, her an Anadolu’da ve komşu coğrafyalarda oluşabilecek yeni bir varyant açısından da risk altında. Daha güvende olmak için bir paradigma değişikliği gerekiyor. Türkiye Genom Konsorsiyumu kurulmalı ve elde edilen klinik-genomik tüm veriler paylaşıma açılmalıdır” dedi.
Prof. Dr. Hakan Savlı, Türkiye'nin, koronavirüsün ortaya çıkmaya devam eden yeni varyantlarını daha hızlı tanıması için Türkiye Genom Konsorsiyumu kurulması gerektiğine dair açıklamalarda bulundu. Savlı, şunları kaydetti:
BASKIN SOYLAR, ÖTEKİ VARYANTLARI SİLEREK İLERLİYOR: “Kocaeli Üniversitesi'nde 2021 yılı boyunca Covid-19 dizi analizleri gerçekleştirdik. Bahar aylarında yoğun bir biçimde Alpha (İngiltere) mutasyonuna ait gen dizileri izledik. İlerleyen dönemde bileşik mutasyonlar, yaz sonunda ise Delta (Hindistan) varyantı çok baskın hale geldi. Baskın soyların çok kısa dönemde öteki bütün varyantları silerek ilerlemesi dikkat çekicidir.
TÜRKİYE'DE 100 BİN, İNGİLTERE'DE 1,5 MİLYON DİZİ ANALİZİ YAPILDI: Kasım 2021 tarihiyle küresel olarak dirençli olduğundan kuşkulanılan bir varyant, Omicron rapor edildi. Omicron ve benzeri varyantları daha hızlı tanımlamak, çevrelemek, varyant tanı sistemimizi güncellemek zorundayız. Türkiye’de, birçok gelişmiş ülkede yapılanın aksine henüz bir genom konsorsiyumu kurulmadı. Ülkemizde oluşan Covid mutasyonlarının evrimini ancak yüksek sayıda dizileme yaparak takip edebiliriz. Türkiye'de 100 binin altında dizi analizi yapılabildi ve bu ağır yük az sayıda insanın omuzlarına yüklendi. Aynı dönemde örneğin İngiltere’de yapılan dizi analizi sayısı 1,5 milyona yaklaştı.
BU KARŞILAŞTIĞIMIZ SON PANDEMİ OLMAYABİLİR: Omicron, küresel olarak ciddi bir kavşak olabilir. Ülkemiz sadece Omicron benzeri dış varyantların değil, her an Anadolu’da ve komşu coğrafyalarda oluşabilecek yeni bir varyant açısından da risk altında. Cihaz altyapımız ve insan gücümüz çok geniş. Tümü bakanlık tarafından ruhsatlandırılmış en az 20 büyük genom laboratuvarı ve binlerce gen bilimci kısa sürede organize edilebilir. Omicron’un klinik sonuçları umduğumuzdan daha iyi veya daha kötü olabilir. Bu karşılaştığımız, son varyant hatta son pandemi de olmayabilir. Daha güvende olmak için bir paradigma değişikliği gerekiyor. Türkiye Genom Konsorsiyumu kurulmalı ve elde edilen klinik-genomik tüm veriler paylaşıma açılmalıdır.”